ANKARA (AA) - YILDIZ NEVİN GÜNDOĞMUŞ - Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 2011'de hayata geçirilen Yapı Denetim Sistemi kapsamında bugüne kadar 830 bin yapı denetlendi, 678 bin yapının denetimi ise sürüyor.
Yapı İşleri Genel Müdürlüğünden alınan bilgiye göre, 17 Ağustos 1999'da Gölcük merkezli yaşanan depremin ardından yapılan araştırmalarda yapı hasarına yol açan en önemli nedenler arasında proje denetimi aşamasındaki projelerin yüzde 91'inde tasarım, hesap ve çizim hataları olması, uygulamanın hiç denetlenmemesi ve şantiyelerin yüzde 90'ında yönetmelik ve standartlara aykırı beton dökülmesi ve beton mukavemet değerlerinin ise projesinde öngörülenden ortalama yüzde 40 daha az olması görüldü.
Bu kapsamda Türkiye'de yapı denetim sisteminin yeniden tanımlanmasına ihtiyaç duyulmasıyla 13 Ağustos 2001'den itibaren İstanbul, Kocaeli, Ankara, İzmir, Sakarya gibi deprem açısından kritik önem arz eden illerin de aralarında yer aldığı 19 pilot ilde 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun yürürlüğe konuldu.
Böylece yapıların denetiminin, mesleğinde deneyimsiz serbest mimar ve mühendisler yerine sadece yapı denetimi faaliyetini ihtisas konusu olarak seçmiş ve bünyesinde en az 5 yıllık mesleki deneyime sahip denetçi mimar ve mühendisleri barındıran Bakanlıktan izin belgeli yapı denetim kuruluşları eliyle yürütülmesi sağlandı.
- 2011'de 81 ilde yapı denetim sistemine geçildi
Bakanlıkça pilot illerde yapı denetimi tamamlanan yapılarda, taşıyıcı sistem yönünden statik-betonarme projeleriyle uyum konusunda yüzde 90'ın üzerinde başarı sağlanması sonucu 2011'de 81 ilde yapı denetim sistemine geçildi.
2011'de yaşanan Van depremi ve sonrasında meydana gelen diğer depremlerde denetlenen yapılarda herhangi bir can kaybının ve yıkımın yaşanmamış olması da 4708 sayılı kanunun önemini gözler önüne serdi.
"Yapı Denetim Sistemi" kapsamında ülke genelinde bugün itibarıyla 830 bin yapı denetlendi. Yaklaşık 772 milyon metrekare toplam alana sahip 678 bin yapının denetimi ise devam ediyor.
İstanbul'da 2011'den bu yana 156 bin 700 yapının denetimi tamamlandı, 70 bin 126 binanın denetimi sürüyor. Ankara'da 65 bin yapının denetimi bitti, 19 bin 633 yapının denetimi devam ediyor.
İzmir'de ise denetimi biten yapı sayısı 74 bin 378, denetimi devam eden yapı sayısı ise 26 bin 953, Kocaeli'nde denetimi biten yapı sayısı 40 bin, denetimi devam eden yapı sayısı ise 25 bin 500.
- EBİS ile yüzde 99,45 başarı
Türkiye'de son yıllarda yaşanan depremlerde elde edilen tecrübeler ışığında bugünün teknolojik gelişmelerine uyum sağlanması, uygulamada yaşanan sıkıntıların ortadan kaldırılarak daha etkin ve verimli bir yapı denetiminin sağlanması için yapı denetim sisteminde önemli düzenlemelere de gidildi.
Bu kapsamda yapılan düzenlemelerden biri de 25 Aralık 2018'den itibaren uygulamaya alınan Elektronik Beton İzleme Sistemi (EBİS). Bu sistemle inşaatlardan alınan beton numunelerinin RFİD (çip) sistemi ile izlenmesi ve deney sonuçlarının laboratuvar ortamından herhangi bir müdahale olmadan Bakanlık sistemine çevrim içi aktarılması sağlanıyor.
Yüzde 99,45 oranında başarı sağlanan EBİS ile 2021'in ağustos ayına kadar 186 bin yapıdan, 14 milyon taze beton numunesi alınarak incelendi.
İstanbul'da 21 bin yapıdan 2 milyon 253 bin, Ankara'da 6 bin 800 yapıdan 735 bin, İzmir'de ise 13 bin yapıdan 757 bin çipli numune alınarak laboratuvar ortamında değerlendirildi.
- Elektronik ortamda 280 bin görevlendirme yapıldı
Yapı denetimde yapılan bir başka düzenleme ise 2019 yılı başından itibaren yapı sahipleri ile yapı denetim hizmet sözleşmesi imzalayacak yapı denetim kuruluşlarının Bakanlıkça elektronik ortamda belirlenmesi. Böylece yapı denetim kuruluşlarının denetim görevlerini her türlü etki ve baskıdan uzak bir şekilde objektif olarak yerine getirmelerine katkı sağlanması amaçlanıyor. Bu kapsamda bugüne kadar 280 bin elektronik görevlendirme yapıldı.
Ayrıca haziran ayında ise Türkiye'de yapı denetimli olarak tamamlanan her binanın denetimi ve takibi ile teknik ve genel bilgilerine ulaşılması amacıyla geliştirilen Bina Kimlik Sistemi'nin (BKS) uygulanmasına ilişkin düzenleme yapıldı.
Bu kapsamda Bakanlık, 4708 sayılı kanun kapsamında denetimi devam eden yapılardan iş bitirme aşamasına gelenlere Bina Kimlik Sertifikası verecek. Bu sertifika ile tamamlanan binaların teknik ve genel bilgilerine, Bakanlıkça farklı modüllerde yapılan yetkilendirmelerle, hem yapının sahibi vatandaşlarca hem de sonraki aşamalarda kamu görevlileri tarafından ulaşılacak.
Böylece deprem, yangın gibi afet anlarında binaya yerleştirilen etiketlerdeki bilgilere RFID okuyucu vasıtasıyla uzak bir mesafeden ulaşılarak, bina kat planları, yapının genel verileri ve yapıda ikamet eden vatandaş bilgileri gibi hayati önem sağlayan bilgilere en kısa zamanda erişilmesine imkan sağlandı. Buna ilişkin çalışmalar da sürdürülüyor.
